Navlun Ne Anlama Gelir?

Navlun, yükün belirli bir güzergâhta taşınması karşılığında taşıyıcıya ödenen ana taşıma bedelidir. Kavram denizyolu taşımacılığında ortaya çıkmış olsa da günümüzde karayolu, demiryolu ve havayolu taşımalarında da aynı şekilde kullanılmaktadır. Navlun, genellikle ana taşıma ücretini ifade eder; buna ek olarak yakıt, para birimi dalgalanmaları, terminal ve güvenlik gibi değişken maliyetleri yansıtan ek ücretler de taşımaya dâhil olabilir. Ancak demuraj veya detention gibi konteynerin beklemesinden kaynaklanan masraflar navlun kapsamına girmez, bunlar yan maliyetler olarak ayrıca hesaplanır.

Navlun Sözleşmesi Nedir?

Navlun sözleşmesi, taşıyan ile yük sahibi arasında yükün belirli bir rota ve koşullarda taşınmasına ilişkin yapılan hukuki anlaşmadır. Denizyolunda bu sözleşme çoğu zaman konşimento veya sea waybill ile belgelenir ve taşıyıcının tarife koşulları bu belgelere yansıtılır. Çarter tipi taşımacılıkta ise sefer çarteri, süre çarteri veya çıplak gemi çarteri gibi farklı modellerle daha kapsamlı sözleşmeler yapılır ve navlun bedeli, yükleme–boşaltma süreleri, bekleme koşulları veya ölü navlun gibi maddeler bu sözleşmelerde açıkça belirtilir. Liner taşımacılıkta müşteri tarifeye tabi şartları kabul ederek rezervasyon yaptırırken, çarter taşımacılığında taraflar tüm koşulları pazarlık ederek kararlaştırır. Böylece yükün güvenliği, paketleme standartları, beyan doğruluğu ve teslim yükümlülükleri sözleşmeyle garanti altına alınır.

Navlun Ücretleri Nasıl Hesaplanır?

Navlun ücretleri taşıma türüne, yükün özelliklerine, rotaya, sezonsal yoğunluğa ve ekipman tipine göre hesaplanır. Denizyolu parsiyel yük taşımalarında genellikle tonaj veya hacim karşılaştırılır ve hangisi büyükse navlun ona göre belirlenir. Tam konteyner yüklerinde konteyner başına belirlenen sabit bir navlun ücreti uygulanır ve ekipman türü ya da yükün özel durumu bu fiyatı etkileyebilir. Karayolu parsiyel taşımacılıkta yükün hacmi, ağırlığı ve istiflenebilirliği göz önüne alınarak hesap yapılır, demiryolu ve iç suyolu taşımacılığında ise konteyner veya palet bazlı ücretlendirme uygulanır. Navluna ek olarak yakıt farkı, terminal ücretleri, güvenlik ekleri veya pik sezon yansımaları gibi kalemler de eklenebilir. Varış noktasında ortaya çıkan gümrük, liman ve terminal masrafları ise sözleşmede belirtilen şekle göre taraflara dağıtılır.

Hava Kargo Taşımacılığında Navlun Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Havayolu taşımalarında navlun hesaplamasının temelinde “ücretlendirme ağırlığı” vardır. Bu kavram brüt ağırlık ile hacimsel ağırlığın karşılaştırılmasıyla belirlenir ve hangisi büyükse faturalandırmada o kullanılır. Hacimsel ağırlık, yükün boyutları dikkate alınarak belirli bir formül üzerinden hesaplanır ve özellikle hafif ama hacimli yüklerde bu değer, brüt ağırlığın üzerinde çıkar. Hava kargo tarifeleri genellikle ağırlık kırımları üzerinden belirlenir; daha yüksek tonajlarda birim maliyet düşer. Bunun yanında yakıt ek ücreti, güvenlik kontrolü, depolama, tehlikeli madde taşımacılığı veya ısı kontrollü taşıma gibi özel hizmetler de navlun hesabına eklenir. Aktarmalı veya direkt uçuş tercihi, sezonluk yoğunluk ve kapasite durumu da hava kargo navlununu etkileyen faktörlerdir.

Navlun Bedeli Kim Tarafından Ödenir?

Navlun bedelini kimin ödeyeceği genellikle taraflar arasında yapılan ticari anlaşmaya ve kullanılan Incoterms kurallarına göre belirlenir. Örneğin EXW veya FOB teslim şeklinde navlun bedeli çoğunlukla alıcı tarafından ödenirken, CIF veya CIP gibi teslim şekillerinde satıcı ana taşıma navlununu öder. DDP teslimde ise satıcı, gümrük vergileri dâhil olmak üzere tüm taşıma maliyetlerinden sorumludur. Hava ve denizyolu taşımalarında bu durum konşimento veya hava konşimentosu üzerinde “Freight Prepaid” ya da “Freight Collect” şeklinde belirtilir. Ancak navlun satıcı tarafından ödenmiş olsa bile varış limanında doğacak terminal ücretleri veya teslim emri bedelleri alıcıya yansıtılabilir. Bu nedenle navlun sözleşmesinde tüm masrafların kim tarafından üstlenileceği açık bir şekilde belirtilmelidir.